PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH CÔNG TY

B. Phân tích tài chính công ty

Phân tích tài chính là việc xác định những điểm mạnh và những điểm yÕu hiện tại của một công ty qua viÖc tính toán và phân tích những tỷ số khác nhau sử dụng những số liệu từ các báo cáo tài chính. CBTD cần phải tìm ra được các mối liên hệ giữa các tỷ số tính toán được để có thể đưa ra những kết luận chính xác về công ty. Hoàn toàn không có một chuẩn mực nào cho phần phân tích theo từng tỷ số. Một hoặc một số chỉ số là tốt cũng chưa thể kết luận là công ty đang trong tình trạng tốt. Do vậy xin nhắc lại các mối quan hệ giữa các tỷ số là mục đích cuối cùng của phân tích tài chính công ty.

I. Phân tích khả năng sinh lời

Khả năng sinh lời cũng có thể gọi là hiệu quả đầu tư. Thông thường có hai cách tiếp cận: một là để kiểm tra hiệu quả quản lý đối với đồng vốn đầu tư bỏ ra, dựa trên mối quan hệ giữa vốn và lợi nhuận (khả năng sinh lời của đồng vốn); và một là ®Ó kiểm tra mức lợi nhuận đạt được của một công ty dựa trên mối quan hệ giữa mức bán hàng và lợi nhuận (khả năng sinh lời so với chi phí).

Khả năng sinh lời của đồng vốn được tính bằng công thức: (Lợi nhuận/Vốn) x 100%. Những chỉ số khác bao gồm Mức lãi từ kinh doanh tính trên tổng số vốn sử dụng, Thu nhập từ hoạt động kinh doanh tính trên vốn cho hoạt động kinh doanh, và Tỷ lệ vốn chủ sở hữu tính trên lợi nhuận từ hoạt động.

Khả năng sinh lời so với chi phí được tính bằng công thức: (Lợi nhuận/Doanh thu bán hàng) x 100%.

1. Mức sinh lời trên vốn (ROA/ROE)

            Mức sinh lời trên tổng vốn sử dụng (Mức sinh lời trên tài sản ROA)

C«ng thøc tÝnh: 

Lợi nhuận/lỗ hoạt động              ______________________________________ x 100% Bình quân tổng vốn sử dụng đầu kỳ và cuối kỳ

ROA cho biết khả năng sinh lời của tất cả các khoản vốn đầu tư trong công ty và là chỉ số cơ bản nhất. Tû sè nµy cµng cao cµng tèt.

            Mức sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE)

C«ng thøc tÝnh:

Lợi nhuận sau thuế               ___________________________________ x 100% Bình quân vốn chủ sở hữu đầu kỳ và cuối kỳ

Tỷ số này đo lường mức độ tạo lợi nhuận từ vốn chủ sở hữu. Tỷ số này được dùng như một thước đo hiệu quả đầu tư nếu đứng trên quan điểm của c¸c cổ đông, và được so sánh với mức sinh lời chung về quản lý vốn. Tû sè nµy cµng cao cµng tèt.

            Mức sinh lời trên tài sản tài chính

C«ng thøc tÝnh:

Thu nhập từ các khoản lãi, cổ tức              ____________________________________ x 100% Bình quân tài sản tài chính đầu kỳ và cuối kỳ

Tài sản tài chính = Các khoản đầu tư +  tiền mặt và tiền gửi + chứng khoán+ các TSTC khác

Cần chú ý rằng các công ty tạo lợi nhuận không chỉ dựa trên tài sản hoạt động mà còn dựa trên tài sản tài chính. Nếu tỷ lệ của loại tài sản này lớn trong tổng giá trị tài sản Có thì việc phân tích tỷ số này càng quan trọng hơn.

2.      Mức sinh lời từ ho¹t ®éng bán hàng

            Tû suÊt lîi nhuËn gộp

C«ng thøc tÝnh:

Lîi nhuËn gộp từ bán hàng               ________________ x 100% Doanh thu

Đây là tỷ số thể hiện mức độ tạo lợi nhuận trực tiếp từ ho¹t ®éng bán hàng. Lîi nhuËn gộp từ bán hàng được tính bằng cách lấy Doanh thu trừ đi chi phí hàng bán (chi phí cần thiết để sản suất hoặc mua hàng). Tû sè nµy cµng cao cµng tèt.

            Mức lãi hoạt động

C«ng thøc tÝnh:

Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh và các hoạt động phụ             ______________________________________________ x 100% Doanh thu

Đây là tỷ số giữa lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh và các hoạt động phụ so với doanh thu. Nó là một chỉ số đại diện cho khả năng sinh lời tổng thể của một công ty. Các hoạt động phụ ở đây gồm cả việc tăng vốn của công ty. Do đó đây là tỷ lệ quan trọng nhất trong việc đánh giá khả năng sinh lời chung.

II. Phân tích tính ổn định

Rất nhiều công ty bị phá sản do thiếu vốn. Do vậy, bằng cách kiểm tra việc tăng vốn và kh¶ n¨ng quản lý từ nhiều góc độ khác nhau, sự ổn định và vững vàng của công ty được đánh giá qua việc kiểm tra khả năng của công ty đó có thể trả được các khoản nợ thương mại và hoàn trả vốn vay hay không. Do những tỷ số này được tính toán dựa trên tài sản Có tại một thời điểm nhất định (lấy từ số liệu của bảng tổng kết tài sản), nên chúng cũng được gọi là các tỷ số tĩnh.

1. Tính lỏng

1.1.           Hệ số thanh toán ngắn hạn

C«ng thøc tÝnh:

Tài sản Có ngắn hạn               _______________________________ x 100% Tài sản Nợ ngắn hạn + Nợ dài hạn đến hạn

Tỷ số này được dùng để đánh giá khả năng thanh toán chung của công ty.

Một tỷ lệ quá cao có thể dẫn đến những nhận định sau đây về công ty: quá nhiều tiền nhàn rỗi; quá nhiều các khoản phải thu; quá nhiều hàng tồn kho. Một tỷ lệ nhỏ hơn 1 có thể cho ta những nhận định rằng công ty: trả chậm các nhà cung ứng quá nhiều; dùng các khoản vay ngắn hạn để mua tài sản cố định; dùng các khoản vay ngắn hạn để trả các khoản nợ thay vì dùng lãi trong hoạt động kinh doanh để chi trả.

Một xu hướng tăng lên của hệ số này cũng cần được kiểm tra kỹ vì có thể đó là kết quả của một số bất lợi: Doanh số bán hàng giảm; sự tồn đọng hàng tồn kho do việc lập kế hoạch sản xuất yếu kém hoặc yếu kém trong việc kiểm soát hàng tồn kho, hàng tồn kho lỗi thời; ngày chậm trong việc thu hồi công nợ.

Tuy nhiên, nÕu tỷ lệ nµy nhỏ hơn 100% có thể không phản ánh rằng công ty ®ang gặp vấn đề với việc hoàn trả các khoản nợ ngắn hạn. Công ty vẫn có thể tăng vốn qua các khoản vay míi hoặc bán đất đai và các chứng khoán có thể tiêu thụ được (đây là những tài sản cố định). Việc bán những dạng tài sản cố định đó sẽ làm tăng tài sản Có ngắn hạn vµ nh­ vËy sÏ cải thiện ®­îc tỷ số này.

1.2.           Hệ số thanh toán nhanh

C«ng thøc tÝnh:

Tài sản có tính lỏng cao              ___________________ x 100% Tài sản Nợ ngắn hạn

Đây là chỉ số đánh giá khả năng thanh toán nhanh, được tính giữa các tài sản Có có tính lỏng cao (như tiền mặt và tiền gửi, các khoản phải thu và chứng khoán có khả năng bán ngay) với tài sản Nợ ngắn hạn. Do đó, hệ số thanh toán nhanh có thể kiểm tra tình trạng tài sản một cách chặt chẽ hơn so với hệ số thanh toán ngắn hạn.

2.       Tính ổn định về khả năng tự tài trợ

2.1.           Hệ số tài sản cố định

C«ng thøc tÝnh:

Tài sản cố định               _________________ x 100% Vốn chủ sở hữu

Tỷ số nµy cho bạn thấy møc ®é ổn định của việc đầu tư vào tài sản cố định. Điều này dựa trên quan điểm rằng những khoản đầu tư vào tài sản cố định (như đất đai và nhà cửa) có thể được tái tạo như mong muốn từ vốn chủ sở hữu vì những khoản đầu tư như vậy thường cần một khoảng thời gian dài để tái tạo. Tỷ lệ này càng nhỏ thì càng an toàn. Tuy nhiên nếu công ty nắm giữ nhiều tài sản như chứng khoán có khả năng chuyển đổi ra tiền mặt cao, thì thực tế công ty này an toàn hơn nhiều hơn là so với những gì hệ số này có thể phản ánh. Đồng thời nếu nhiều tài sản cố định thuộc diện phải khấu hao, tỷ số này sẽ tự được cải thiện hơn (tức là sẽ giảm đi) do quá trình khấu hao với giả định c«ng ty không mua mới thiết bị và có một dự trữ nhất định vào bất cứ lúc nào. Tỷ số này và hệ số thanh toán ngắn hạn tốt lên hoặc xấu đi một cách đồng thời nhưng theo chiều ngược nhau.

Nếu như tỷ số này cao, bạn cần thiết phải kiểm tra hệ số thích ứng dài hạn của tài sản cố định và tình hình hoàn trả các khoản vay dài hạn. Nếu việc hoàn trả những khoản vay dài hạn có thể được thực hiện trong phạm vi thu nhập ròng hiện tại và chi phí khấu hao, ta có thể nói rằng hiện tại công ty đang ở mức độ an toàn.

2.2. Hệ số thích ứng dài hạn của tài sản cố định        

C«ng thøc tÝnh:                 

Tài sản cố định  ____________________________ x 100% Vốn chủ sở hữu + Nợ dài hạn

Tỷ lệ này cho biết phạm vi mà công ty có thể trang trải tài sản cố định của mình bằng các nguồn vốn ổn định dài hạn (gồm có vốn chủ sở hữu và tài sản nợ cố định). Về nguyên tắc, hệ số này cần không vượt quá 100%. Lý tưởng nhất là trường hợp các khoản đầu tư vào tài sản cố định có thể được trang trải trong phạm vi vốn chủ sở hữu, còn nếu không được như vậy thì ít nhất là chúng phải được trang trải bởi những nguồn vốn ổn định khác, như là các khoản vay dài hạn và trái phiếu công ty nhưng phải được hoàn trả với điều kiện những khoản này có kỳ hạn hoàn trả dài hạn. Nếu hệ số thích ứng dài hạn của tài sản cố định lớn hơn 100% thì công ty sẽ phải trang trải tài sản cố định bằng những nguồn vốn có kỳ hạn hoàn trả ngắn (ví dụ như các khoản vay ngắn hạn). Tuy nhiên lúc đó dòng tiền của nó sẽ trở nên không ổn định.

2.3. HÖ sè Nî

C«ng thøc tÝnh: 

Tµi s¶n Nî                ________________ x 100% Vèn chñ së h÷u

§©y lµ tû lÖ gi÷a vèn vay (c¸c tµi s¶n Nî, vÝ dô nh­ c¸c kho¶n vay) so víi vèn chñ së h÷u tÝnh tíi thêi ®iÓm cuèi kú. Tû lÖ nµy cµng nhá th× gi¸ trÞ cña vèn chñ së h÷u cµng lín, l¹i lµ nguån vèn kh«ng ph¶i hoµn tr¶, ®iÒu ®ã cã nghÜa kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña c«ng ty cµng tèt. Tuy nhiªn nÕu tû lÖ nµy cµng cao th× cã mét kh¶ n¨ng lín lµ c«ng ty ®ang kh«ng thÓ tr¶ ®­îc c¸c kho¶n nî theo nh÷ng ®iÒu kiÖn tµi chÝnh th¾t chÆt hoÆc cã sù kÐm cái trong qu¶n lý hoÆc còng cã thÓ dßng tiÒn cña nã sÏ kÐm ®i do g¸nh nÆng tõ viÖc thanh to¸n c¸c kho¶n l·i vay. Trong trường hợp thanh lý giải thể doanh nghiệp, Hệ số này cho biết mức độ được bảo vệ của các chủ nợ. Các chủ nợ được hưởng quyền ưu tiên đòi lại phần của mình trong tài sản của công ty.

2.4. HÖ sè Vèn chñ së h÷u

C«ng thøc tÝnh: 

Vèn chñ së h÷u                 ___________________ x 100% Tæng tµi s¶n Cã

§©y lµ tû sè gi÷a Vèn chñ së h÷u víi tæng vèn vµ dïng ®Ó ®o l­êng sù æn ®Þnh cña viÖc t¨ng vèn. Bæ sung vµo vèn gãp bëi c¸c cæ ®«ng vµ c¸c kho¶n dù tr÷ vèn th× vèn chñ së h÷u còng gãp phÇn t¹o ra dù tr÷ cho vèn ®iÒu lÖ vµ phÇn thÆng d­ mµ bao gåm thu nhËp gi÷ l¹i cña c«ng ty. Do nh÷ng nguån vèn nµy kh«ng cÇn ®­îc hoµn tr¶ (mÆc dï lîi tøc cæ phÇn ph¶i ®­îc tr¶ cho cæ ®«ng) th× khi tû lÖ nµy cµng cao, c«ng ty cµng ®­îc ®¸nh gi¸ cao. VÒ c¬ b¶n th× chØ sè nµy cã nh÷ng môc ®Ých gièng nh­ hÖ sè nî ®· ®Ò cËp ë trªn.

2.5. Kh¶ n¨ng trang tr¶i l·i vay

C«ng thøc tÝnh: 

Lîi nhuËn tõ kinh doanh             _________________________  (lÇn) Chi phÝ tr¶ l·i vay

ChØ sè nµy xem xÐt kh¶ n¨ng cña c«ng ty khi tr¶ l·i vay tõ lîi nhuËn thu ®­îc tõ ho¹t ®éng kinh doanh.

2.6. Kh¶ n¨ng hoµn tr¶ nî vay

C«ng thøc tÝnh: 

Nî cã tÝnh l·i                _________________  (sè n¨m) Dßng tiÒn

(Dßng tiÒn = Lîi nhuËn sau thuÕ - Lîi tøc - C¸c kho¶n tiÒn th­ëng cho ban gi¸m ®èc + KhÊu hao + C¸c quü dù tr÷ vµ dù phßng kh¸c)

Tû lÖ nµy tÝnh ra sè n¨m mµ mét c«ng ty cÇn mÊt ®Ó hoµn tr¶ c¸c kho¶n nî cã l·i tõ dßng tiÒn thu ®­îc hµng n¨m.

III. Ph©n tÝch tÝnh hiÖu qu¶

Nh÷ng tû sè ë phÇn nµy cho biÕt nh÷ng ho¹t ®éng cña vèn vµ tµi s¶n mµ c«ng ty cã. Chóng chØ ra tµi s¶n cña c«ng ty ®· ®­îc sö dông nhanh vµ hiÖu qu¶ ®Õn møc nµo ®Ó t¹o ra lîi nhuËn. Tõ khi nh÷ng tû sè nµy ®­îc dïng ®Ó xem xÐt hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña tµi s¶n c«ng ty trong mét thêi kú (tõ nh÷ng sè liÖu trªn b¶ng tæng kÕt tµi s¶n vµ b¸o c¸o thu nhËp chi phÝ), chóng ®­îc gäi lµ nh÷ng tû sè n¨ng ®éng.

(a)  Doanh thu tõ tæng tµi s¶n

C«ng thøc tÝnh: 

Doanh thu                    ____________________________________ (Sè lÇn/n¨m) Tæng tµi s¶n sö dông b×nh qu©n ®Çu kú vµ cuèi kú

Tû sè nµy cho biÕt tæng vèn ®Çu t­ ®­îc chuyÓn ®æi bao nhiªu lÇn thµnh doanh thu. NÕu tû lÖ nµy thÊp, cã nghÜa lµ vèn ®ang kh«ng ®­îc sö dông hiÖu qu¶, vµ cã kh¶ n¨ng c«ng ty cã thõa hµng tån kho hoÆc tµi s¶n nhµn rçi hoÆc vay tiÒn qu¸ nhiÒu so víi nhu cÇu thùc sù.

(b)  Thêi gian chuyÓn ®æi hµng tån kho thµnh doanh thu

C«ng thøc tÝnh: 

Hµng tån kho b×nh qu©n ®Çu kú vµ cuèi kú               ______________________________________ (sè th¸ng) Doanh thu trung b×nh th¸ng

Tû sè nµy cho biÕt c«ng ty l­u hµng tån kho, gåm cã nguyªn vËt liÖu vµ hµng ho¸, trong bao nhiªu th¸ng. Hµng ho¸ sím hay muén sÏ ®­îc b¸n, nªn cÇn gi÷ hµng tån kho ë mét sè l­îng cÇn thiÕt nµo ®ã. Tuy nhiªn, l­u gi÷ qu¸ nhiÒu hµng tån kho ®ång nghÜa víi viÖc vèn ®­îc sö dông kÐm hiÖu qu¶ (dßng tiÒn sÏ bÞ gi¶m ®i do vèn kÐm ho¹t ®éng vµ g¸nh nÆng tr¶ l·i vay t¨ng lªn). §iÒu nµy lµm t¨ng chi phÝ l­u gi÷ hµng tån kho vµ t¨ng rñi ro khã tiªu thô hµng tån kho nµy do cã thÓ kh«ng hîp nhu cÇu tiªu dïng còng nh­ t×nh h×nh thÞ tr­êng kÐm ®i. Do vËy, thêi gian chuyÓn ®æi hµng tån kho thµnh doanh thu ph¶i ®­îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh liÖu hµng tån kho cã ®­îc qu¶n lý tèt hay kh«ng (nÕu cÇn cã thÓ xem xÐt hµng tån kho cña thµnh phÈm, s¶n phÈm dë dang vµ nguyªn vËt liÖu).

(c)  Thêi gian thu håi c«ng nî

C«ng thøc tÝnh:

Gi¸ trÞ c¸c kho¶n ph¶i thu th­¬ng m¹i b×nh qu©n ®Çu vµ cuèi kú (tr­íc khi chiÕt khÊu)                    _____________________________________   (sè th¸ng) Doanh thu trung b×nh th¸ng

Tû sè nµy cho biÕt thêi gian chËm tr¶ trung b×nh cña c¸c kho¶n ph¶i thu b¸n hµng hoÆc thêi gian trung b×nh ®Ó chuyÓn c¸c kho¶n ph¶i thu thµnh tiÒn mÆt.

Thêi gian thu håi c«ng nî rÊt ng¾n cã thÓ cho ta nh÷ng th«ng tin sau: ChÝnh s¸ch tÝn dông b¸n tr¶ chËm cho kh¸ch hµng cña c«ng ty qu¸ kh¾t khe; viÖc thu håi c«ng nî cña c«ng ty ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶; kh¶ n¨ng sinh lêi vµ ®iÒu kiÖn tµi chÝnh cña c¸c kh¸ch hµng lµ tèt; c«ng ty chØ hoÆc th­êng b¸n hµng tr¶ ngay b»ng tiÒn mÆt.

Thêi gian thu håi c«ng nî rÊt dµi cã thÓ cho ta nh÷ng th«ng tin sau: chÝnh s¸ch b¸n tr¶ chËm cña c«ng ty lµ dÔ dµng; c¸c tiªu chuÈn tÝn dông kÐm; c«ng ty vµ b¹n hµng gÆp khã kh¨n vÒ tµi chÝnh. Do ®ã, c«ng ty sÏ mÊt nhiÒu thêi gian h¬n ®Ó thu ®­îc tiÒn mÆt. Tõ ®ã, viÖc l­u chuyÓn vèn l­u ®éng sÏ trë nªn khã kh¨n h¬n vµ nÕu nh­ chóng ®­îc trî gióp bëi c¸c kho¶n vay ng©n hµng hoÆc b»ng c¸ch chiÕt khÊu chøng tõ cã gi¸ th× g¸nh nÆng tr¶ l·i sÏ t¨ng lªn. Còng nh­ vËy, khi mµ cã nhiÒu nghi ngê ®èi víi lßng tin cña b¹n hµng th× viÖc tr× ho·n viÖc thu håi tiÒn b¸n hµng sÏ lµm t¨ng kh¶ n¨ng kh«ng thu ®­îc nh÷ng kho¶n nµy. NÕu thêi gian chuyÓn ®æi c¸c kho¶n ph¶i thu thµnh doanh thu dµi th× cã kh¶ n¨ng viÖc qu¶n lý ®Ó thu håi nh÷ng kho¶n ph¶i thu nµy kh«ng ®­îc thùc hiÖn hiÖu qu¶, c¸c ®iÒu kiÖn thanh to¸n trë nªn bÊt lîi do kh¶ n¨ng b¸n hµng cña c«ng ty kÐm hoÆc lµ do l­u chuyÓn tiÒn tÖ cña c«ng ty trë nªn khã kh¨n h¬n.

(d)  Thêi gian thanh to¸n c«ng nî

C«ng thøc tÝnh:

Gi¸ trÞ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ th­¬ng m¹i b×nh qu©n ®Çu vµ cuèi kú                   ________________________________ (sè th¸ng) Doanh thu trung b×nh th¸ng

Tû sè nµy cho biÕt thêi gian tõ khi mua hµng ho¸ vµ nguyªn vËt liÖu cho tíi khi thanh to¸n tiÒn. Kh«ng thÓ nãi r»ng chu kú c¸c kho¶n ph¶i tr¶ nªn ng¾n hay dµi. NÕu chu kú dµi th× còng cã nghÜa lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn thanh to¸n víi ng­êi cung cÊp lµ thuËn lîi cho c«ng ty; thêi gian tr¶ chËm dµi cßn gióp cho c«ng ty dÔ dµng t¨ng vèn ®iÒu lÖ. MÆt kh¸c, còng cã thÓ nãi r»ng gi¸ mua hµng lµ bÊt lîi (gi¸ cao) hoÆc c«ng ty cã thÓ ®ang phô thuéc vµo c¸c ®iÒu kiÖn tÝn dông th­¬ng m¹i do thiÕu c¸c kho¶n tÝn dông ng©n hµng. Cßn nÕu chu kú nµy ng¾n, th× cã thÓ do c¸c ®iÒu kiÖn thanh to¸n lµ bÊt lîi v× quan hÖ víi nhµ cung cÊp trë nªn xÊu ®i. Tuy nhiªn còng cã kh¶ n¨ng c«ng ty cã nhiÒu vèn trong tay, vµ thay v× gia t¨ng c¸c kho¶n thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt, c«ng ty ®ang mua hµng víi gi¸ c¶ thuËn lîi (cã chiÕt khÊu).

IV. Ph©n tÝch hiÖu qu¶ s¶n xuÊt

HiÖu qu¶ s¶n xuÊt lµ nÒn t¶ng cho kh¶ n¨ng sinh lêi cña mét c«ng ty vµ nã ®­îc thóc ®Èy b»ng viÖc gia t¨ng hiÖu qu¶ cña lùc l­îng lao ®éng, cña m¸y mãc thiÕt bÞ. Kh¶ n¨ng sinh lêi cña mét c«ng ty cã mèi quan hÖ hÕt søc chÆt chÏ víi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ do ®ã, chóng ta ph¶i ph©n tÝch mèi quan hÖ. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt ®­îc ®o b»ng gi¸ trÞ gia t¨ng.

Gi¸ trÞ gia t¨ng cã nghÜa lµ gi¸ trÞ míi t¹o ®­îc th«ng qua ho¹t ®éng kinh doanh. Nãi chung chØ sè nµy ngô ý vÒ gi¸ trÞ mµ c«ng ty bæ sung vµo viÖc mua hµng ho¸ vµ nguyªn vËt liÖu th«. Cã hai ph­¬ng ph¸p ®Ó tÝnh gi¸ trÞ gia t¨ng. Mét lµ ph­¬ng ph¸p khÊu trõ, tøc lµ lÊy doanh thu trõ ®i gi¸ trÞ hµng mua tõ bªn ngoµi (nh­ chi phÝ nguyªn vËt liÖu vµ chi phÝ chÕ biÕn thuª ngoµi). C¸ch thø hai lµ ph­¬ng ph¸p bæ sung, tøc lµ bæ sung vµo nh÷ng kho¶n môc t¹o ra gi¸ trÞ gia t¨ng. Theo ph­¬ng ph¸p bæ sung, tæng gi¸ trÞ gia t¨ng bao gåm nh÷ng chi phÝ nh©n sù vµ lao ®éng, chi phÝ thuª, thuÕ vµ c¸c kho¶n kh¸c, c¸c kho¶n lÖ phÝ, chi phÝ tµi chÝnh rßng vµ lîi nhuËn ho¹t ®éng sau khi thanh to¸n l·i vay. LÊy tæng gi¸ trÞ gia t¨ng trõ ®i chi phÝ khÊu hao sÏ ®­îc gi¸ trÞ gia t¨ng rßng. Chi phÝ khÊu hao chuyÓn ®æi tµi s¶n cè ®Þnh thµnh chi phÝ trong thêi gian h÷u Ých cña tµi s¶n. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt ®­îc chia thµnh Møc ®é tËp trung Vèn vµ HiÖu qu¶ cña Vèn, ®­îc diÔn gi¶i d­íi ®©y:

(a) HiÖu suÊt lao ®éng

C«ng thøc tÝnh: 

Tæng gi¸ trÞ gia t¨ng             ___________________________________ (®ång) Sè lao ®éng b×nh qu©n ®Çu kú vµ cuèi kú

L­u ý: Tæng gi¸ trÞ gia t¨ng = Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng + chi phÝ nh©n sù vµ lao ®éng + chi phÝ thuª + thuÕ vµ c¸c chi phÝ x· héi + c¸c kho¶n chi phÝ + chi phÝ khÊu hao

(b) Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh trªn sè nh©n c«ng (Møc ®é tËp trung vèn)

C«ng thøc tÝnh: 

Gi¸ trÞ b×nh qu©n ®Çu kú vµ cuèi kú cho (Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh – gi¸ trÞ x©y dùng dë dang)           _______________________________________________ (®ång) Sè lao ®éng b×nh qu©n ®Çu kú vµ cuèi kú

Tû sè nµy thÓ hiÖn gi¸ trÞ ®Çu t­ vµo thiÕt bÞ trªn ®Çu nh©n c«ng vµ gióp ng­êi ph©n tÝch hiÓu ®­îc møc ®é tiÕt kiÖm lao ®éng vµ sù hîp lý ho¸ cña c¸c kho¶n ®Çu t­ vµo thiÕt bÞ nhµ m¸y trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ b¸n hµng.

(c) HiÖu qu¶ cña ®ång vèn

C«ng thøc tÝnh: 

Tæng gi¸ trÞ gia t¨ng        _________________________________ (%) Gi¸ trÞ b×nh qu©n ®Çu kú vµ cuèi kú cho (Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh - gi¸ trÞ x©y dùng dë dang)

Tû sè nµy tÝnh to¸n gi¸ trÞ gia t¨ng trªn mét ®ång vèn tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh ho¹t ®éng. §©y lµ mét chØ sè thÓ hiÖn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt

(d) HÖ sè chi phÝ lao ®éng ®èi víi gi¸ trÞ gia t¨ng

C«ng thøc tÝnh: 

Chi phÝ lao ®éng vµ nh©n sù _____________________________ (%) Tæng gi¸ trÞ gia t¨ng

ChØ tiªu nµy tÝnh to¸n tû lÖ gi÷a chi phÝ nh©n sù ph©n bæ nh­ lµ tiÒn c«ng lao ®éng ®èi víi tæng gi¸ trÞ gia t¨ng. HÖ sè nµy dïng ®Ó xem xÐt g¸nh nÆng cña chi phÝ nh©n sù. NÕu tû sè nµy cao th× g¸nh nÆng chi phÝ nh©n sù lµ lín. Trong tr­êng hîp ®ã, cã kh¶ n¨ng c«ng ty gÆp vÊn ®Ò trong qu¶n lý do gi¶m lîi nhuËn mµ cã thÓ dïng ®Ó t¸i ®Çu t­.

V.      Ph©n tÝch søc t¨ng tr­ëng

Nh÷ng chØ sè thuéc phÇn nµy nh»m môc ®Ých gióp ng­êi ph©n tÝch hiÓu râ møc ®é t¨ng tr­ëng vµ sù më réng vÒ quy m« cña c«ng ty. Chóng tÝnh to¸n møc ®é t¨ng tr­ëng hµng n¨m cña doanh thu vµ lîi nhuËn. Tr­êng hîp lý t­ëng lµ khi t¨ng tr­ëng doanh thu ®i liÒn víi t¨ng tr­ëng lîi nhuËn

(a) Tû lÖ t¨ng tr­ëng doanh thu

C«ng thøc tÝnh: 

Doanh thu kú hiÖn t¹i                _______________________ - 1 (%) Doanh thu kú tr­íc

§©y lµ chØ sè quan träng nhÊt ph¶n ¸nh møc ®é t¨ng tr­ëng cña c«ng ty. CÇn ghi nhËn khi tû lÖ nµy lín h¬n chØ sè l¹m ph¸t, (cßn nÕu nã nhá h¬n th× cã nghÜa møc ®é t¨ng tr­ëng lµ ©m) hoÆc lín h¬n møc ®é t¨ng tr­ëng cña thÞ tr­êng (nÕu nhá h¬n th× cã nghÜa c«ng ty ®ang gÆp vÊn ®Ò vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ thÞ phÇn cña nã ®ang gi¶m)

(b) Tû lÖ t¨ng tr­ëng lîi nhuËn kinh doanh

C«ng thøc tÝnh: 

Lîi nhuËn kinh doanh kú hiÖn t¹i                        _________________________________ - 1 (%) Lîi nhuËn kinh doanh kú tr­íc

§©y lµ chØ sè quan träng nhÊt ®Ó xem xÐt møc ®é t¨ng tr­ëng cña lîi nhuËn c«ng ty. Trong khi tû lÖ t¨ng tr­ëng doanh thu ®¸nh gi¸ møc ®é më réng vÒ mÆt sè l­îng th× tû lÖ nµy ®¸nh gi¸ møc ®é më réng vÒ mÆt chÊt l­îng.

V. §Þnh gi¸ trªn thÞ tr­êng (®èi víi nh÷ng c«ng ty ph¸t hµnh cæ phiÕu)

C¸c sè liÖu ®Ó ph©n tÝch tµi chÝnh nãi trªn lµ nh÷ng gi¸ trÞ ghi sæ tõ b¸o c¸o tµi chÝnh vµ do ®ã, c¸n bé ph©n tÝch còng cÇn ph¶i ph©n tÝch thªm trªn c¬ së gi¸ trÞ trªn thÞ tr­êng. Sau ®©y lµ nh÷ng chØ sè c¬ b¶n:

1. Tû lÖ GÝa c¶ trªn thu nhËp mét cæ phÇn (PER)

ChØ sè nµy so s¸nh gi¸ cæ phiÕu víi thu nhËp tÝnh trªn mét cæ phÇn. PER cµng cao th× c«ng ty cµng ®­îc ®¸nh gi¸ cao. PER kh«ng chØ ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng sinh lêi hiÖn t¹i mµ cßn cho thÊy triÓn väng sinh lêi t­¬ng lai cña c«ng ty. Do vËy, PER thay ®æi theo ngµnh vµ chiÕn l­îc kinh doanh. Nã còng bÞ ¶nh h­ëng bëi c¸c yÕu tè kinh tÕ (vÝ dô nh­ l·i suÊt)

C«ng thøc tÝnh: 

GÝa cæ phiÕu                        _________________________________ (lÇn) Thu nhËp cña mét cæ phÇn

2. Tû lÖ gi¸ c¶ trªn gi¸ trÞ ghi sæ (PBR)

C«ng thøc tÝnh: 

GÝa cæ phiÕu                        _____________________________ (lÇn)              GÝa trÞ ghi sæ rßng cña mét cæ phÇn

NÕu nh­ tû lÖ nµy nhá h¬n 1 th× rÊt cã kh¶ n¨ng c«ng ty ho¹t ®éng kÐm